Geluid bij video - maak de juiste keuze

Het is misschien een inkopper, maar wanneer je een videofilm maakt is geluid minstens net zo belangrijk als het beeld zelf, en misschien zelfs wel belangrijker. Dit geldt natuurlijk voor al het geluid in de video, dus het is heel belangrijk dit in de nabewerking goed te gebruiken, maar alles begint natuurlijk bij de bron, en dat is de opname.

In deze kleine online tutorial geef ik je een aantal dingen mee waar je op dient te letten als je bezig gaat met video opnamen. Waar let je op tijdens het filmen, hoe zorg je voor goed geluid en hoe voorkom je storende bijgeluiden?

De belangrijkste vraag die je moet beantwoorden is, wat wil ik horen?

Dit klinkt als een open deur, maar stel jezelf nou eens deze vraag alsof je nu, zittend achter je computer een opname zou willen maken van jezelf. Waar let je op qua geluid. Als je een video zou willen maken met jezelf als onderwerp, zou je dan een richtmicrofoon gebruiken of zou je een lavalier inzetten? Of zou je misschien de microfoon in je camera gebruiken, of op de camera een externe microfoon plaatsen? Denk hier eens over en lees dan pas verder.

Om de vraag hierboven te beantwoorden moet je eerst goed luisteren. Wat hoor je allemaal om je heen, welke bijgeluiden zijn er? Hoor je de ventilator in de computer of de radio die zachtjes aan staat. Zijn er andere mensen in de buurt die je hoort praten, of waarvan je de tikkende vingers op hun toetsenborden kunt horen? Een printer die staat te printen misschien? Wil je hier een hele gevoelige microfoon gebruiken of juist een die minder gevoelig is?

Tijdens trainingen gebruik ik vaak de opmerkelijke zin dat je niet de beste microfoon wilt hebben, maar juist de slechtst mogelijke microfoon. Dit met de nadruk op het woord 'mogelijke'.

Het doel van een microfoon tijdens een video opname is het laten horen wat je wilt overbrengen naar het publiek, zonder alle bijgeluiden die ook aanwezig zijn. Daarbij moet je ook denken aan wat de camera ziet, en vooral wat deze niet ziet. Te vaak hoor ik mensen vragen om een goeie stereomicrofoon omdat in hun perceptie stereo beter is dan mono, maar is dat werkelijk zo? Als het gaat om een opname van een persoon, wil je dan echt stereo geluid horen? Nee dus. Een stem van een persoon wil je als kijker uit beide speakers even hard horen. Wist je bijvoorbeeld dat alle stemmen op het NOS Journaal of een talkshow altijd mono worden opgenomen, en dat deze altijd precies even hard uit beide speakers komen, ook als het een interview met meerdere mensen betreft?

De slechtste microfoon mogelijk, dat is een rare uitdrukking. Maar wat ik ermee bedoel is dat ik een microfoon wil die niet heel gevoelig is. Een heel gevoelige microfoon neemt alles op wat er te horen is, dat wil je niet. Een minder gevoelige microfoon kan je dichter bij de bron van het geluid plaatsen en op die manier kun je zorgen dat alleen die bron wordt opgenomen, en niet de andere geluiden die ook aanwezig zijn. Denk aan een microfoon die je opspeldt vlak onder je mond. Deze microfoon mag heel ongevoelig zijn waardoor deze alleen je stem opneemt, maar niet hoort wat er een meter bij je vandaan gebeurt. Hij is doof voor het geluid van je ventilator, van het tikken op toetsenborden en voor het geluid van pratende collega's in dezelfde ruimte, maar er is ook een nadeel want hij is meestal ook zichtbaar en hij zit vast aan de persoon die spreekt, niet handig als je meerdere mensen wilt spreken.

Dan heb je nog de lepel microfoon. De naam lepel komt van de uitdrukking lepelen. Je brengt de microfoon die vastgehouden wordt in de hand, onder de mond van de persoon die spreekt. Je ziet dit vaak in interviews. De microfoon is redelijk ongevoelig en hoort alleen een geluidsbron die echt dichtbij is. Spreekt de interviewer, dan moet deze de microfoon onder zijn of haar eigen mond houden, moet de geïnterviewde antwoorden, dan gaat de microfoon die kant op en hoor je alleen het geluid van deze persoon. Hier wordt dus bewust een keuze gemaakt voor een minder gevoelige microfoon en niet een slechte microfoon als het om de geluidskwaliteit gaat. De term slecht gaat dus niet over de geluidskwaliteit maar over de gevoeligheid van de microfoon.

Er kunnen ook situaties zijn waar je juist een enorm gevoelige microfoon wilt hebben. Stel je voor dat je in een ruimte met een vergadertafel alles wilt opnemen wat er gezegd wordt door de aanwezigen. In dat geval kan het handig zijn om niet iedereen een eigen microfoon te geven, maar juist een microfoon te gebruiken die je centraal plaatst. Deze microfoon neemt de stemmen van iedereen op, maar zal ook andere omgevingsgeluiden laten horen, zoals voetstappen, tikken met de pen op tafel, wiebelende stoelen, enz. In een vergaderruimte zitten mensen redelijk stil en zal dit niet snel een probleem zijn, in een conferentieruimte wel, daar is veel meer 'herrie'.

Microfoons en hun karakteristiek.

Elke microfoon heeft een bepaalde karakteristiek Dit geeft aan of de microfoon gevoelig is van voren, of van alle kanten. Een microfoon die gevoelig is van voren noemt men een richtingsgevoelige- of richtmicrofoon en een rondom gevoelige microfoon heet een Omni-directionele microfoon. Als je er over nadenkt dan herken je de situaties waarin deze microfoons gebruikt worden wel. Je ziet op de televisie wel eens dat een geluidsman een lange hengel gebruikt om een microfoon in de buurt te brengen van een geïnterviewde. Valt het je dan op dat deze geluidsman of vrouw de hengel vaak hoog vastheeft. Zou het niet gemakkelijker zijn als de hengel laag gehouden wordt zodat deze niet zo hoeft te worden getild? Het antwoord op deze vraag is heel simpel. De karakteristiek van de microfoon bepaald hier hoe de hengel wordt vastgehouden. Op de hengel zit een richtingsgevoelige microfoon die heel goed kan horen wat er voor hem gebeurt, maar niet wat er naast de microfoon gebeurt. De microfoon is doof voor het grootste deel van de geluiden uit de ruimte, maar juist heel gevoelig voor alles recht voor de microfoon. Door de microfoon van boven naar beneden te richten weet je zeker dat je alleen de stem hoort van de persoon die je wilt horen, in het verlengde van de microfoon is verder niets meer te vinden waar geluid vanaf komt, alleen de vloer, en daarom is het belangrijk dat er niet iemand voorbijloopt. Dit kun je voorkomen door de keuze die je kunt maken bij het uitzoeken van de plek waar je deze opname maakt. Zou de microfoon omhoog richten, dan hoor je de airconditioning die in het plafond zit, of vliegtuigen of mensen op een andere verdieping, wind, vogels. etc...

In de meeste camera's zit een stereomicrofoon ingebouwd. Dit is handig voor het opnemen van zogenaamde set noise. Set noise is omgevingsgeluid. Dit wil je vaak opnemen omdat je dit in de eindmontage kunt gebruiken als sfeer geluid. Je wilt dit geluid echter zeker niet hebben als hoofdgeluid, daarom moet je echt met andere microfoons werken voor de belangrijke audiobronnen. Bovendien, ik zei het al eerder, je wilt geen stereo.

Stel je eens voor, je filmt met een camera een aapje in een dierentuin. Het aapje zit ongeveer 10 meter van je vandaan, maar je hebt een zoomlens, dus dit is voor het beeld geen probleem. Denk nu eens aan de audio die een stereomicrofoon opneemt. Hoor je het aapje, het knabbelen op de pinda's die hij eet? Nee dus, je hoort de mensen links en rechts van je praten over het dure kaartje van de dierentuin, over de baby die een poepluier heeft en een ander die zegt dat hij nu wel een patatje lust. Interessant om te horen he? Een mono richtmicrofoon op de camera die heel gevoelig is voor geluid dat van voren komt en nagenoeg doof is voor geluid dat van de zijkanten komt is hier de meest eenvoudige oplossing. Deze hoort het geluid dat klopt bij het beeld dat de camera opneemt. Mono en van voren in plaats van stereo en van links en recht, maar wel boeiend bij de beelden die je laat zien.

Een losse audio recorder gebruiken of geluid opnemen in de camera?

Het is natuurlijk heel erg handig als de audio direct wordt opgenomen in de camera. Het is gemakkelijk in de montage, er hoeft niet moeilijk gedaan te worden over het synchroniseren van het beeld met het geluid en je kunt gemakkelijk knippen en plakken. Maar, wil je dit wel? Wil je dat de microfoon op de camera de belangrijkste geluidsbron is?

Stel je een concert voor. Met de richtingsgevoelige microfoon op de camera neem je op wat je ziet, dus het concertpodium. Je hoort niet noemenswaardig de mensen om je heen, maar je bent verplicht de camera op het podium te richten want als je dit niet doet, ben je ook het geluid van dat podium kwijt. Je mag dus niet 'pannen'. Een losse recorder met een microfoon (in dit geval misschien wel een stereomicrofoon), is hier de oplossing. De microfoon veranderd niet van positie, blijft gericht op de audiobron die je wilt opnemen en verplicht je niet om stil te blijven staan met de camera, je mag gewoon pannen, tilten en zelfs de opname stoppen en later weer voortzetten, de audio blijft gewoon opgenomen op een apart apparaat.

Een kabel gebruiken of werken met draadloze audio, zoals een zender of een losse recorder?

Ook deze vraag hoor ik heel erg vaak. Moet ik maar gewoon een zender microfoon kopen, dat is het gemakkelijkste. Veel mensen zeggen het, maar is dit echt waar? Een hele goede zender, echt een van de allerbeste kwaliteit en met een zo breed mogelijk frequentiespectrum komt qua kwaliteit hooguit in de buurt van een hele simpele, zeer goedkope kabel. Een kabel is en blijft altijd het allerbeste omdat hier geen compressie plaats vindt, de demping is minimaal, maar altijd gelijk voor zowel de hoge als lage tonen en de impedantie is af te stemmen op die van de microfoon. Er kleeft echter een heel groot nadeel aan een kabel, en dat is dat mensen erover struikelen en dat het spannen van een kabel tussen de camera en een persoon in bijvoorbeeld een andere auto, best heel lastig is. Je kiest dus voor een zender omdat het niet anders kan, niet omdat dit per definitie beter is. Gemak kan hier een heel bepalende factor zijn en dat is goed, maar kies bewust, want dat is belangrijk.

Wil je echt de allerbeste kwaliteit geluid opnemen, maar kun je niet met een kabel werken? Kies dan voor een losse audio recorder. Deze recorder neemt op zonder compressie, zonder een deel van het frequentiespectrum te verliezen en zonder vertraging, allemaal 'problemen' die je met een zender in meer of mindere mate wel hebt. Het nadeel, je moet dit apart synchroniseren in de nabewerking. 

Hoe erg is het kwaliteitsverlies van een zender?

Dit valt best heel erg mee, althans als het om een beperkt frequentiebereik gaat. Een stem bijvoorbeeld, deze begint niet zo laag in het spectrum en kan vervolgens ook niet heel hoog komen. Je kunt deze beperkte bandbreedte gemakkelijk met een zender doorsturen zonder dat je hoort dat er een zender gebruikt is, maar voor muziek is het niet geschikt. Even een zender aan een mengtafel hangen om zo de muziek in de camera te krijgen is geen goede optie.

Wil je nou zelf een microfoon aanschaffen dan hoop ik dat deze korte uitleg je wat meer inzicht heeft gegeven in de opties en de keuzes die je hebt. Als je nog niet precies zeker weet welke microfoon aan jouw wensen voldoet, neem dan contact op met ons en leg de situatie uit waarvoor je de microfoon wilt gebruiken, dan helpen we je graag. Je hebt bij ons de keuze uit het professionele assortiment van zowel Sennheiser. Deity, Joby als Røde microfoons en accessoires en we kunnen dit uit voorraad leveren.

Zie ons aanbod in Audio producten